Linux’ta LVM: Disk Yönetimi Rehberi

İçindekiler

LVM Nedir ve Neden Kullanılır?
LVM Bileşenleri ve Temel Kavramlar
Adım Adım LVM Disk Yönetimi
- Physical Volume (PV) Oluşturma
- Volume Group (VG) Oluşturma
- Logical Volume (LV) Oluşturma
- Disk Formatı ve Mount İşlemleri
LVM’de İleri Seviye İşlemler
- Disk Alanı Yedekleme
- LVM Genişletme
- LVM Küçültme
Sonuç

1.LVM Nedir ve Neden Kullanılır?

LVM (Logical Volume Management), sistem yöneticilerine disk yönetiminde esneklik ve güç sağlayan önemli bir araçtır. Geleneksel disk yönetiminin statik yapısının aksine LVM, disk alanlarını birleştirme, genişletme ve küçültme gibi işlemleri sistemde kesinti yaşatmadan dinamik bir disk yönetimi altyapısı sunar.

LVM’in sağladığı temel avantajlar:

Disk alanını çalışan sistemde genişletebilme veya küçültebilme
Birden fazla fiziksel diski tek bir mantıksal birim olarak yönetebilme
Disk alanını daha efektif kullanabilme
Anlık disk görüntüleri (snapshot) alabilme
Disk yönetiminde esneklik ve gelişmiş yedekleme imkanları

Önemli Not: Veri Güvenliği

LVM işlemlerine başlamadan önce, mevcut verilerinizi yedeklemeniz kritik önem taşır. Disk işlemleri sırasında yaşanabilecek elektrik kesintisi, sistem çökmesi gibi durumlar veri kaybına yol açabilir. Production ortamlarında yedek almadan disk işlemlerine başlamak, telafisi mümkün olmayan sonuçlar doğurabilir.

2.LVM Bileşenleri ve Temel Kavramlar

LVM üç temel bileşenden oluşur:

Physical Volume (PV)

Fiziksel diskleriniz veya disk bölümlerinizdir. LVM’in kullanabileceği ham disk alanını temsil eder. Örneğin, /dev/sda, /dev/vdb gibi diskler PV olarak kullanılabilir.

Volume Group (VG)

PV’lerin bir araya getirildiği havuzdur. Bir VG içinde birden fazla PV bulunabilir. Bu, farklı boyutlardaki diskleri tek bir havuzda toplayabilmenizi sağlar.

Logical Volume (LV)

VG içinden ayrılan ve gerçekte kullanılan disk alanlarıdır. Dosya sistemleri LV’ler üzerine oluşturulur ve sistemde bu LV’ler mount edilerek kullanılır.

3.Adım Adım LVM Disk Yönetimi

Physical Volume (PV) Oluşturma

# Disk durumunu kontrol edelim
fdisk -l

# PV oluşturalım
pvcreate /dev/vdb

# PV'leri listeleyelim
pvs

PV oluşturma işlemi diskin başlangıç sektörüne LVM metadata bilgisini yazar. Bu metadata, LVM’in diski tanıması ve yönetebilmesi için gereklidir.

Volume Group (VG) Oluşturma

# VG oluşturalım
vgcreate yeni-vg /dev/vdb

# VG'leri listeleyelim
vgs

VG oluşturma işlemi, PV’leri mantıksal bir havuzda toplar. VG’ye istediğiniz zaman yeni PV’ler ekleyebilir veya çıkarabilirsiniz.

Logical Volume (LV) Oluşturma

# LV oluşturalım
lvcreate -L 3G -n yeni-lv yeni-vg

# LV'leri listeleyelim
lvs

LV oluştururken dikkat edilmesi gereken nokta, gelecekteki genişletme ihtiyaçları için VG’de yeteri kadar boş alan bırakmaktır.

Disk Formatı ve Mount İşlemleri

# Filesystem oluşturalım
mkfs.ext4 /dev/yeni-vg/yeni-lv

# Mount noktası oluşturalım
mkdir -p /mnt/yeni-disk

# Diski mount edelim
mount /dev/yeni-vg/yeni-lv /mnt/yeni-disk

# Kalıcı mount için fstab kaydı
echo "/dev/yeni-vg/yeni-lv /mnt/yeni-disk ext4 defaults 0 0" >> /etc/fstab

4.LVM’de İleri Seviye İşlemler

Disk Alanı Yedekleme

Herhangi bir disk işleminden önce veri yedekleme kritik önem taşır:

# Yedekleme için tarih bilgisi oluşturalım
BACKUP_DATE=$(date +%Y%m%d_%H%M%S)

# Yedek dizini oluşturalım
mkdir -p /backup

# Verileri yedekleyelim
tar -czf /backup/yeni-disk_${BACKUP_DATE}.tar.gz -C /mnt/yeni-disk .

LVM Genişletme

LVM’in en değerli özelliklerinden biri, çalışan sistemde kesinti yaşamadan disk alanını genişletebilmesidir. Bu işlem iki aşamada gerçekleşir:

# Önce LV'yi genişletelim (3GB'dan 4GB'a)
lvextend -L +1G /dev/yeni-vg/yeni-lv

# Filesystem'i yeni boyuta uyarlayalım
resize2fs /dev/yeni-vg/yeni-lv

Bu işlemin güzel tarafı, sistemdeki uygulamalar çalışmaya devam ederken gerçekleştirilebilmesidir. Örneğin bir veritabanı sunucunuz var ve disk alanı dolmak üzere – LVM sayesinde servis kesintisi yaşamadan bu sorunu çözebilirsiniz.

LVM Küçültme

LVM’de küçültme işlemlerinin sıralaması kritik öneme sahiptir ve bu sıralama kesinlikle değiştirilmemelidir.İşlem sırası şöyledir: Önce filesystem küçültülür (resize2fs), sonra Logical Volume küçültülür (lvreduce). Bu sıralama çok önemlidir çünkü tersi durum (önce LV’yi küçültüp sonra filesystem’i küçültmeye çalışmak) veri kaybına yol açar. Çünkü LV’yi küçülttüğünüzde, filesystem’in kullandığı alan aniden kaybolur ve filesystem’deki veriler zarar görür.Filesystem’i önce küçültmek, verilerin güvenli bir şekilde yeni, daha küçük alana taşınmasını sağlar. Tüm veriler güvenli bir şekilde küçük alana toplandıktan sonra, LV’nin boyutunu güvenle küçültebilirsiniz.

# Önce diski unmount edelim
umount /mnt/yeni-disk

# Şimdi kontrolü yapalım
e2fsck -f /dev/yeni-vg/yeni-lv

# Mevcut kullanımı kontrol edelim
df -h /mnt/yeni-disk

# Önce filesystem'i küçültelim
resize2fs /dev/yeni-vg/yeni-lv 2G

# Sistemin durumunu kontrol edelim
df -h /mnt/yeni-disk

# LV'yi küçültelim
lvreduce -L 2G /dev/yeni-vg/yeni-lv

# Son durumu kontrol edelim
lvs
vgs

# İşlem bitince tekrar mount edelim
mount /mnt/yeni-disk

5.Sonuç

LVM, Linux sistemlerde disk yönetimini daha akıllı ve esnek hale getiren güçlü bir araçtır. Bu rehberde gördüğümüz gibi, LVM ile fiziksel disklerinizi birleştirebilir(PV leri VG ye ekleyerek), sistemlerinizi canlı tutarken disk alanlarını genişletebilir veya küçültebilir, ve tüm bu işlemleri güvenli bir şekilde gerçekleştirebilirsiniz. Ancak bu gücü kullanırken, düzenli yedekleme yapmak, işlemleri doğru sırayla gerçekleştirmek ve değişiklikleri dokümante etmek hayati önem taşır. LVM’in sunduğu bu esneklik ve güç, modern sistem yönetiminin vazgeçilmez bir parçası haline gelmiştir. Artık sisteminizin depolama kaynaklarını kolayca yönetebilirsiniz.

Okuduğunuz için teşekkürler.